FEN SORULARI
1.Sinir hücresi ile hormonların ilişkisi:
*Sinir sistemi ile hormon sistemi birlikte çalışır.
*Sinir sisteminden gelen uyarılara göre iç salgı bezleri hormon salgılar.
2.Hormonlar ve görevleri
Hormon:Hormonel sistemi oluşturan bezler,salgıladıkları hormonları kana bırakırlar.Bu salgıladıkları maddeye de hormon adı verilir.
Hormonların Görevleri:
*Hormonlar canlının vücudunu iç ve dış değişikliklere karşı korurlar.
*İnsanlarda fiziksel ve ruhsal durumlar ; büyüme,üreme,vb. olaylarda iç salgı bezlerinin salgıladığı hormonlarla düzenlenir.
3.Hipofiz bezinin görevleri
*Bu bezlerin salgıladığı hormon, uzun kemiklerin ve kasların büyümesini kontrol eder.
*Çocukluk yaşlarında az salgılanırsa cücelik , çok salgılanırsa da develik görülür.
*Yetişkinlerde fazla salgılanırsa akromegali hastalığına neden olur.
*Kadınlarda yumurta ,erkeklerde sperm yapımını uyarır.
*Vücudun su dengesini ve kan basıncını kontrol eder.
*Diğer bezlerin çalışmasını kontrol eder.
4.Tiroit bezinin yeri ve görevleri
Yeri:Gırtlağın iki yanında bulunur.H harfi şeklindedir ve 2 lobludur.
Tiroit bezinin Görevleri:
*Vücut metabolizmasının hızını,büyümeyi,gelişmeyi etkiler.
*Tiroksin hormonu fazla salgılanırsa;terleme,kan basıncının yükselmesi,kalp atışının hızlanması ve sinirlilik görülür.
5.Böbrek üstü bezinin salgıladığı hormonların vücudumuza etkileri:
*Salgıladığı hormon , vücuttaki karbonhidrat metabolizmasını düzenler.
*Soğukta ve sinirsel bozukluklarda , adrenalin hormonu salgılar.
*Böbrek üstü bezi ayrıca vücutta sodyum-potasyum iyonu dengesini sağlayan hormonlar da salgılar.
6.Pankreas bezinin salgıları: İnsülin – Glukagon
Etkileri: Vücuttaki şeker oranını düzenler.Az ya da çok salgılanırsa şeker hastalığı oluşur.
7.Bağışıklık Sistemi
Bağışıklık:Bazı mikroorganizmalar vücudumuza girmeden önce,vücudumuzun direnci ile karşılaşır.
Bağışıklık sistemi organları:Kandaki akyuvarlar,sindirim sistemi organları,solunum sistemi organlarıdır.
8.Doğal bağışıklık ve nasıl kazanıldığı
Doğal bağışıklık:Çocuğun anne kanından aldığı antikorlar nedeniyle sahip olduğu bağışıklıktır.
Nasıl Kazanılır? : Doğuştan var olan bir bağışıklıktır.
9. SONRADAN KAZANILAN BAĞIŞIKLIK ÇEŞİTLERİ
|
Hastalık geçirmekle kazanılan bağışıklık. (AKTİF BAĞIŞIKLIK) |
|
Sağlıklı iken alınan mikroplarla. (AKTİF BAĞIŞIKLIK) |
|
Aşı ile kazanılan bağışıklık (AKTİF BAĞIŞIKLIK) |
|
Serum ile kazanılan bağışıklık. (PASİF BAĞIŞIKLIK) |
10.Aşı ve Serum Hakkında bazı bilgiler
|
A Ş I |
S E R U M |
|
Koruyucudur.Hastalıktan önce yapılır. |
Tedavi edecidir.Hastalık sırasında kullanılır. |
|
Zayıflatılmış mikrop ya da toksinleri içerir. |
Antikor içerir. |
|
Laboratuarlarda hazırlanır. |
Hayvan kanında hazırlanır. |
|
Bağışıklık süresi uzundur. |
Bağışıklık süresi kısadır. |
|
Aktif bağışıklık sağlar. |
Pasif bağışıklık sağlar. |
|
Vücut antikoru kendisi üretir. |
İçerdiği antikor hazırdır. |
11.Omurgasız Hayvanlar ve grupları
Omurgasız Hayvanlar Bazı hayvan türlerinde vücudun dik durması için başka yapılar gelişmiştir.Omurgası olmayan hayvanlara da omurgasız hayvanlar denir.
İKİ GRUPTA İNCELENİR.
Çok hücreliler Bir hücreliler
Eklem bacaklılar Kök bacaklılar
Yumukşakcalar Kamçılılar
Derisi dikenliler Sporlular
Solucanlar Haşlamlılar
Sölenterler
Süngerler
12. Yassı solucanlar
Yassı solucanların diğer adı erselik canlılardır. Bu canlılar genel olarak tenyalardan oluşur . Vücutları bini aşan yassı halkalardan meydana gelmiştir. Sindirim organları yoktur. Derileri yumuşaktır. Örnek olarak ; köpek tenyası, balık tenyası, sığır tenyası, domuz tenyası…..
13.Parazit yuvarlak solucanlar
*Bağırsak solucanı –askaris
* Kıl kurdu - oksiyür
* Trişin - trichina
14.Halkalı solucanlar ve genel özellikleri
* Nemli ve gevşek topraklarda yaşarlar.
* Deri solunumu yaparlar.
* Vücutlarındaki her halkada; sindirim, dolaşım, boşaltım, sinir sistemi organları vardır.
* Üyeleri yoktur.
15.Eklem Bacaklıların Genel Özellikleri
*Vücudun dışında kitin denilen bir örtü vardır.
*Bacaklar eklemlerden meydana gelmiştir.
*Vücutları değişik sayıda halkalardan meydana gelmiştir.
*Eklemlerin birbirine ince deri ile bağlandığı yerde kitin bulunmaz.
*Büyümeleri ile kitin örtü yani deri değişimi olur.
*Vücutları baş, göğüs ve karın olmak üzere üç bölümden oluşur.
*Alyuvarları olmadığından kanları renksizdir.
*Trake solumu yaparlar.
*Yumurta ile çoğalırlar.
16.Karasinek; Tifo, tifüs kolera, trahom hastalıklarını bulaştırır.
Sivrisinek ; sıtma ve mikrobik hastalıkları bulaştırır.
17.Yumuşakçalar iç ve dış kabuklular olmak üzere iki grupturlar. İç kabuklular, mürekkep balığı, ahtapot gibi canlılardır. Dış kabuklular, salyangoz, midye, istiridye gibi canlılardır.
18. Beslenme şekline göre canlılar
Üreticiler Tüketiciler
*Bazı bir hücreliler
*Bazı bakteriler Katı besinle beslenenler Çürükçül beslenenler
* Otçullar * Bazı bakteriler
* Etçiller * Bazı mantarlar
* Hem otçul hem etçiller
19.Fotosentez ve Kemosentez
Fotosentez:Yeşil yapraklı bitkilerin inorganik maddelerden (su – karbondioksit) ışık enerjisi ve klorofil yardımıyla organik besin üretmelerine fotosentez denir.
Kemosentez:Bazı bakterilerin gereksindikleri organik maddeleri doğrudan birleştirmesine kemosentez denir.Kemosentez fotosentezin karşıtıdır.
20.Çürükçül Beslenme
Çürükçül yaşayan canlılar ; azotlu ve karbonlu besin ihtiyacını ölmüş insan,hayvan ve bitki artıklarından sağlarlar.Salgıladıkları enzimlerle canlı artıklarını parçalarlar ve suda çözünen maddeleri emerek beslenirler.
21.Parazit Yaşama – İç ve Dış Parazitler
Birlikte yaşamdan bazı canlılar zarar görürler.Buna parazit yaşama denir.Parazitlikle birlikte yaşamdan yarar gören canlıya da parazit denir.
İç Parazit:Vücudun içinde yer alır.Tenya , kıl kurdu , bağırsak solucanı buna örnektir.
Dış Parazit:Vücudun dışında yer alır.Bit , pire , kene buna örnektir.
22.Komensalizm ve Mutualizm
Komensalizm:Köpek balıklarının üzerinde ve ya civarında yaşayan balıklar, köpek balığından arta kalan artıklar ile beslenir.Bu şekilde bazı canlı türlerinin varlığı başka bir türün yaşamını olumlu yönde etkiler , diğeri bu birliktelikten yarar ya da zarar görmez . Bu canlılar birbirlerinden ayrı da yaşamlarını sürdürebilirler. Bu yaşama şekline komensalizm denir.
Mutualizm:Bu yaşama şekline ortak yaşamada denir. İnsan bağırsağında yaşayan bazı bakteriler vitamin sentezleyerek insan sağlığını olumlu yönde etkiler. İnsan bağırsağı ise bu bakterilerin yaşaması için bir ortam oluşturur. Bazı canlılar yaşamlarını veya nesillerini sürdürebilmek için başka bir canlıya gereksinim duyarlar. Bu birliktelikten her iki canlı da yarar görür.Bu şekilde yaşamaya mutualizm denir.
23.Besin zinciri : Besin maddelerinde depo edilen enerjinin üreticilerden başlayarak, hayvanlara ve ayrıştırıcılara kadar geçmesine besin zinciri denir.Örneğin; Buğdayı fare, fareyi yılan, yılanı kartal yer. Kartal öldüğü zaman çürükçül bakteri ve mantarlar tarafından ayrıştırılır.
24.Enerji piramiti ve yararı
Yükselen besin seviyesinin ve kullanılan ışık enerjisi miktarının yukarıya çıkıldıkça azaldığını gösteren şekle enerji piramidi denir. Enerji piramidinin yararı canlılar arasındaki beslenme şeklini bize göstermektir.
25.Besin Zincirinin Bozulması
Doğada canlı türlerinden birinin aşırı artması yada azalması sonucu besin zincirinin dengesi bozulur. Örneğin; aşırı avlanma sonucu yırtıcı kuşların ve yılanların sayılarında azalma olursa;fare, tavşan ve böceklerin sayılarında artma görülür. Bu çeşit olaylar sonucunda bazı canlı türlerinin sayısında artma ya da azalma görülür. Bu da besin zincirindeki dengeyi bozar.
26.TOPRAK
Toprağın Oluşumu
*Büyük kaya parçaları rüzgar ve suyun etkisiyle parçalanır.
*Bu parçalanan kaya parçacıklarının arasına zamanla kil ve humus gibi bazı maddeler eklenir.
*Bu karışım yağan yağmurla ve bazı değişik doğa olaylarıyla daha da ufak hale gelir.
*Böylece toprağın oluşumu tamamlanmış olur.
Toprağın Çeşitleri
*Humuslu
*Killi
*Kireçli
*Kumlu
Toprak Tahribatına Neden Olan Etkiler
*Erozyon
*Tuzluluk
*Kumul hareketleri
*Şehirleşme
27.Karbonun Doğadaki Çevrimi
Karbon, doğada, fosil yakıtlarda, karbonatlı kayaçlar içerisinde ve atmosferde bulunur. Organik besinlerin yapısında bulunan karbonun asıl kaynağı atmosferdeki karbondioksit gazıdır.
Yeşil bitkiler fotosentez olayı ile atmosferdeki karbondioksit gazını besin yapmak için kullanır. Otçul hayvanlar, yeşil bitkileri etçillerde otçul hayvanları yiyerek karbonlu bileşikleri almış olurlar. Ölü bitkilerin ve hayvanların yapılarında bulunan karbonlu bileşikler, çürükçül canlılar tarafından ayrıştırılarak doğaya, karbondioksit gazı olarak bırakılır. Doğaya bırakılan karbondioksit gazı tekrar yeşil bitkiler tarafından alınır. Böylece karbon çevrimi sağlanır.
28.Sera Etkisi
Atmosferde bulunan karbondioksit gibi bazı gazlar , seraların camlarına benzer bir etkiye sahiptir.Işığı geçirir fakat ısıyı içerisinde tutar.Böylelikle sıcalık artışına neden olur.Ortalama ısı artar ve iklim değişikliği meydana gelir.
29.Fotosentez İle Solunum Arasındaki İlişki
Fotosentez de solunum da oksijen ve karbondioksit kullanımıyla yapılır.Fakat solunumda karbondioksit , fotosentezde de oksijen ortaya çıkar.Solunumu da fotosentezi de bitkiler yaparlar.
Fotosentezi sadece bitkiler yaparlar ama solunumu her canlı yapar.
30.Azotun Doğadaki Çevrimi
Topraktaki bazı mantarlar ve bakteriler ; canlılar öldüğünde veya artık bıraktığında bunları , bitkilerin kullanabileceği azot bileşiklerine dönüştürür.Bir kısmını da serbest azot olarak havaya verirler.Bitkiler Topraktaki azot bileşiklerini kökleri ile alırlar.Buna azot çevrimi denir.
31.Asit Yağmurları
Tarım alanlarında yanlış gübre kullanımı,toprakta aşırı azot birikmesi toprak kirliliğine sebep olabileceği gibi fosil yakıtlardan çıkan azot oksitleri de havayı kirletir ve asit yağmurlarının meydana gelmesine sebep olur.
32.Isı ve Sıcaklık
Isı:Bir maddeyi oluşturan moleküllerin sahip oldukları kinetik enerjileri toplamına ısı denir.
Sıcaklık:Bir maddede molekül başına düşen ortalama kinetik enerji ile orantılı büyüklüğe sıcaklık denir
33.Isı ile Sıcaklık Arasındaki Farklar
*Isı bir enerji , sıcaklık ise bir duyumdur.
*Isı kalorimetre kabı ile , sıcaklık ise termometre ile ölçülür.
*Isı birimi joule (J) ,
*Sıcaklık ölçüsü birimleri ;
-Celcius ( *C)
-Fahrenheit (*F)
-Reomür (*R)
-Kelvin (K)
*Isı , maddenin kütlesi ile doğru orantılıdır.
*Sıcaklık ise kütleye bağlı değildir.
34.Termometrelerin Bölmelendirilmesi
*Bütün termometreler , buzun erime ve suyun kaynama sıcaklığı esas alınarak derecelendirilmiştir.
*Genleşmesi sıcaklıkla düzenli olarak büyüyen sıvılar ve metaller termometre yapımında kullanılmıştır.
35.Termometre Çeşitleri ve Çevrim Formülleri
T E R M O M E T R E L E R
Sıvılı termometreler Metal termometreler Gazlı termometreler
Cıvalı termometreler Alkollü termometreler
- Laboratuar termometresi - Duvar termometresi
-Hasta termometresi
ÇEVRİM FORMÜLLERİ
|
C F-32 R K-273 100 180 80 100 |
C F-32 R K-273 1 1.8 0.8 1 |
37.Isının Ölçülmesi
Isı ölçümü yapılırken;
*ısı alışverişleri ölçülecek maddelerin ilk sıcaklıkları ve kütleleri ölçülür.
*bu maddeler kalorimetre kabı içine konur.
*karıştırıcı ile sıvı karıştırılır.
*termometre ile sıvının sıcaklığı ölçülür.
*içine atılan maddenin aldığı veya verdiği ısı enerjisi miktarı hesaplanarak bulunur.
Bir maddenin aldığı ısıyı ölçmek için ısı alış verişi yapan maddeler ortamdan yalıtılmalıdır.Bu yalıtımı sağlayan ve ısının ölçülmesinde kullanılan araçlara kalorimetre kabı denir.
38.Isı Birimleri
Joule (J)
Calori (cal.)
Kilocalori (kcal.)
1 Joule = 0.239 (0.24) calori
1 calori = 4.18 Joule
1 kilocalori = 1000 calori
39. a) 20 cal = ? Joule 1 jul 0,24 cal ise
x 20 cal
-----------------------------------
1 x 20
X= ---------------------
0,24
40.Isı alan maddelerin sıcaklığının niçin arttığını örnekle açıklarsak ; buzdolabından çıkardığımız meyve suyu oda sıcaklığında bir süre bekletilirse , sıcaklığı artar.Meyve suyu havadan ısı alır ve sıcaklığı yükselir.
41.Isı veren maddelerin sıcaklığının niçin azaldığını örnekle açıklarsak ; sıcak bir suyu ocaktan indirdiğimiz zaman havaya ısı vererek soğur.Suyun sıcaklığı azalır.
42.Sıcaklıkları Farklı İki Madde Yan Yana Gelince….
Sıcaklığı yüksek olan maddeden , sıcaklığı düşük olan maddeye ısı akar.Buna göre ;
*Isının akış yönünü sıcaklıklar belirler.
*Sıcaklığı yüksek olan madde ısı veriri.
*Sıcaklığı düşük olan madde ısı alır.
*Isıveren maddenin sıcaklığı azalır.
*Isı alan maddenin sıcaklığı yükselir.
*Isı alış – verişi , iki maddenin sıcaklığı eşit oluncaya kadar devam eder.Bu ortak sıcaklığa denge sıcaklığı denir.
43.Öz Isı
Bir maddenin bir gramının sıcaklığını 1 C artırmak için gerekli olan ısı miktarına öz ısı denir.
Öz ısı ;
*c sembolü ile gösterilir.
*Bir maddenin ayırt edici özelliğidir.
*Birimi J / g*C ‘dir.
VOLKAN
DOĞAN
6-B
19 MAYIS İ.Ö.O
i. Güneş Nasıl Oluştu? iii. Güneşin Hareketleri b. Güneş Sistemi i. Gezegenleri ve Uyduları
1. Bitki Hücresinde Neler Var?
B. ÇOK HÜCRELİ CANLILARDA GÖRÜLEN GÖREVLERİ İLE UYUMLU YAPIDAKİ FARKLI HÜCRE GRUPLARI: DOKULAR
C. BİTKİLERİN HÜCRE, DOKU VE ORGANLARDAN OLUŞAN DÜZENLİ YAPISI
1. Bitkinin Toprakla İlişkisini Kuran Kök
3. Doğanın Enerji Dönüşümü ve Besin Kaynağı Harikası Yaprak
4. Doğaya Güzellik Katan Çiçek
6. Doğada Çiçeksiz Bitkiler de Var
Ç. ÇEVRE VE BİTKİ
1. Bitkilerin Çevreye ve Tüm Canlılara Kazandırdıkları
1. Hayvansal Dokuların Görevleri Nelerdir?
2. Hayvansal Dokuların Görevleriyle Uyumlu Hücre Yapıları Farklı mıdır?
3. Hayvansal Doku Çeşitleri Nelerdir?
4. Bitkisel Dokularla Hayvansal Dokuların İşlevsel ve Yapısal Farklılıkları Var mı?
B. AĞZIMIZA ALDIĞIMIZ LOKMANIN HÜCRELERİMİZE GİREBİLECEK HÂLE GELMESİNİ SAĞLAYAN SİNDİRİM NEREDE OLUR?
C. HÜCRELERİMİZLE ORGANLARIMIZ ARASINDA GEREKLİ MADDELERİ TAŞIYAN SİSTEM: DOLAŞIM SİSTEMİ
Ç. HÜCRELERİMİZ İÇİN DIŞ ORTAMDAN OKSİJEN ALIP KARBON DİOKSİT VEREN SİSTEM: SOLUNUM SİSTEMİ
D. HÜCREDE OLUŞAN ATIKLARDAN VÜCUDUMUZU ARINDIRAN YAPILARDAN BİRİSİ: BÖBREKLER
F. FARKLI GÖREVLERLE YÜKÜMLÜ SİSTEMLERİMİZİN BÜTÜNLÜK İÇİNDE ÇALIŞMASINI YÖNETEN - DÜZENLEYEN YAPIMIZ: DENETLEYİCİ VE DÜZENLEYİCİ SİSTEMLER
G. ÇEVREMİZİ NASIL ALGILIYORUZ?
1. Nasıl Görürüz?
2. Nasıl İşitiriz?
4. Dilimizle Nasıl Tat Alırız?
5. Derimizle Nasıl Algılarız?
1. Çevremizdeki Elektrik
2. Elektrikle İlk Tanışma: Cisimlerin Elektriklenmesi
3. Elektrik Yükleri Arasındaki İtme ve Çekme
4. İki Tür Elektrik: Artı ve Eksi Yükler
5. Elektriğin Kaynağı: Maddenin Temel Taşı Atomlar
6. Dokunma ve Etki İle Elektriklenme
7. İletken ve Yalıtkan Maddeler
8. Atmosferde Doğal Elektriklenme: Şimşek, Yıldırım
B. AKAN ELEKTRİK
1. Basit Bir Pil Yapalım: Kimyasal Tepkimeler Yükleri Ayırır
2. Protonlar Akamaz Fakat Elektronlar Akar
3. Elektrik Akımı Görülemez Fakat Etkilerinden Gözlenip Ölçülebilir
4. Bir Pilin Kutupları Arasındaki Gerilim (Voltaj)
5. Elektronlar İletkenden Akarken Dirençle Karşılaşır
6. Elektrik Enerjisi Direnç Nedeniyle Isıya Dönüşür
7. Ampul Bir Dirençtir
8. Dirençler Seri ve Paralel Bağlanabilir
9. Elektrik Devreleri Kuralım ve Çalıştıralım
10. Çeşitli Piller ve Bunların Kullanıldıkları Yerler
1. Gâlaksiler (Gök Adaları)
2. Yıldızlar Doğar, Yaşar, Ölür
B. UZAYA BAKIYORUZ
C. EVREN NASIL OLUŞTU?
Ç. UZAY TEKNOLOJİSİ
2. Yapay Uydular
3. Uzay İstasyonları
D. UZAY ARAŞTIRMALARI
2. Uzayda Yaşamak
|
SİTEME
UĞRADIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.. VOLKAN DOĞAN JoqeR www.antibeyin.tr.gg |
